📘 Adem Demaçi – Symbol i qëndresës shqiptare
Adem Demaçi (1936–2018) ishte një prej figurave më emblematike të rezistencës paqësore dhe të luftës për të drejtat e shqiptarëve në ish-Jugosllavi. I njohur si “Mandela i Kosovës”, ai kaloi plot 28 vjet në burgjet e regjimit jugosllav për shkak të bindjeve të tij politike dhe kërkesës së palëkundur për liri dhe vetëvendosje të popullit shqiptar në Kosovë.
🧬 Rinia dhe formimi
Adem Demaçi lindi më 26 shkurt 1936 në Prishtinë. Qysh herët u përball me padrejtësitë ndaj shqiptarëve në Jugosllavi. Studioi gjuhë dhe letërsi në Universitetin e Beogradit, dhe më pas filozofi dhe drejtësi, por aktiviteti politik nuk ia lejoi ta përfundonte asnjë nga këto degë.
✊ Veprimtaria politike dhe dënimet
Në vitet 1950–60, Demaçi themeloi organizatën ilegale “Lëvizja Revolucionare për Bashkimin e Shqiptarëve”, që kërkonte bashkimin e trojeve shqiptare me Shqipërinë. Për këtë arsye, ai u arrestua për herë të parë në vitin 1958 dhe më pas u burgos disa herë, në total 28 vjet, duke refuzuar çdo kompromis me regjimin.
Gjatë një prej gjykimeve të tij, ai deklaroi me guxim:
“Kosova duhet të bashkohet me Shqipërinë. Jugosllavia do të shkatërrohet dhe ju do ta humbni Kosovën.”
🕊️ Aktivizmi paqësor dhe roli në politikë
Pas lirimit nga burgu më 1990, Demaçi u angazhua si figurë publike dhe politike. U bë kryetar i Këshillit për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Lirive të Njeriut dhe më vonë, për një periudhë të shkurtër, edhe përfaqësues politik i UÇK-së gjatë luftës së vitit 1998–1999. Ai përkrahu gjithmonë zgjidhjet paqësore, duke mos mbështetur asnjëherë dhunën, por duke qenë i qartë në qëndrimet kombëtare.
✍️ Letërsia dhe trashëgimia
Adem Demaçi ishte gjithashtu shkrimtar i njohur. Vepra e tij më e njohur, “Gjarpijt e gjakut” (1958), është një roman që trajton gjakmarrjen si fenomen shoqëror dhe mbetet një klasik i letërsisë shqipe.
🏅 Çmime dhe nderime
- Çmimi Saharov për Liri të Mendimit nga Parlamenti Evropian (1991)
- Nderi i Kombit (nga Presidenti i Shqipërisë)
- Dekorata Hero i Kosovës (pas vdekjes)
🕯️ Vdekja dhe kujtimi
Adem Demaçi ndërroi jetë më 26 korrik 2018 në moshën 82-vjeçare. U varros me nderime të larta shtetërore në Prishtinë. Ai mbetet simbol i qëndresës shqiptare, zëri i ndërgjegjes kombëtare dhe dëshmi e gjallë se liria ka çmim, por edhe dinjitet.
📌 Thënie të njohura
“Nëse duhet të vdes për të thënë të vërtetën, unë jam gati të vdes.”
“Populli im nuk është më i mirë se të tjerët, por as nuk është më i keq. Ka të drejtë të jetojë i lirë!”
