Disa ditë pas inaugurimit të presidentit të ri të Tajvanit, Kina reagoi me manovra të mëdha ushtarake rreth ishullit.
Anijet luftarake dalin në det, bombarduesit përgatiten për ngritje, ushtarët ndodhen në qendrat komanduese të ndriçuara me dritë të kuqe, e gjithë kjo e shoqëruar me muzikë marshimi: Me imazhe dramatike, mediat shtetërore kineze kanë njoftuar për stërvitjet e Ushtrisë Çlirimtare Popullore rreth Republikës së Tajvanit.
Kjo është një “ndëshkim i rreptë ndaj veprimeve separatiste të forcave për pavarësi të Tajvanit dhe një paralajmërim i ashpër kundër ndërhyrjeve dhe provokimeve të forcave të jashtme”, deklaroi një zëdhënës ushtarak kinez për qëllimin e stërvitjes, e cila fillimisht ishte planifikuar për të enjten dhe të premten, me emrin e koduar “Joint Sword-2024A”.
Manovra më e madhe ushtarake në të paktën një vit
Sipas ekspertëve, kjo është stërvitja ushtarake më e madhe e Kinës rreth ishullit të cilin Pekini e konsideron si një provincë separatiste, që nga të paktën një vit më parë. Kjo është përgjigjja e Pekinit ndaj inaugurimit të presidentit të ri tajvanez, Lai Ching-te, i njohur gjithashtu si William Lai.
Pas zgjedhjes së pasardhësit të Tsai Ing-wen, e cila ishte e urryer nga Pekini, Partia Komuniste Kineze ishte përmbajtur nga kërcënimet e drejtpërdrejta, me gjasë duke pritur fjalimin e tij të parë. Në fjalimin e tij të hënën në Taipei, Lai deklaroi se dëshironte të ruante status quo-në në ngushticën e Tajvanit dhe u bëri thirrje autoriteteve kineze që të ndalojnë “frikësimin politik dhe ushtarak” dhe të punojnë së bashku për “paqen dhe prosperitetin e përbashkët”.
Fjalimi i Lai-t u pa si provokim në Pekin
Ai theksoi gjithashtu se vendi do të forcojë përpjekjet për të mbrojtur sovranitetin e tij kundër kërcënimeve kineze. Ai deklaroi se vetëm 23 milionë banorët e Tajvanit kanë të drejtë të vendosin për të ardhmen e tyre – një sinjal i qartë i pavarësisë nga Pekini. Shumica dërrmuese e tajvanezëve nuk mbështesin ribashkimin me Kinën, por Partia Komuniste vazhdon të kërcënojë me një pushtim ushtarak.
Pekini e konsideroi fjalimin e Lai-t si një provokim. Televizioni shtetëror CCTV raportoi të enjten: “Lai me siguri do të gozhdohet në shtyllën e turpit të historisë.” Sipas autoriteteve kineze, në këtë stërvitje marrin pjesë ushtria tokësore, marina, forcat ajrore dhe trupat raketore. Hartat e publikuara nga mediat shtetërore tregojnë zonat e stërvitjes përreth Tajvanit, të cilat janë më të mëdha dhe më afër bregdetit të ishullit sesa në manovrat e mëparshme.
Një element i ri është se këtë herë janë përfshirë edhe ishujt e vegjël nën kontrollin e Tajvanit, si Kinmen, të cilët ndodhen afër kontinentit kinez. Në këto ujëra, Roja Bregdetare Kineze njoftoi për një stërvitje të veçantë. Qeveria tajvaneze reagoi me një protestë të ashpër, duke i bërë thirrje Kinës që të ndalojë “provokimet e saj të pajustifikuara ushtarake”.
Tajvani i qetë, pa panik në tregje
Reagimi i popullit tajvanez ka qenë kryesisht i qetë, pasi përvoja e mëparshme ka treguar se stërvitjet ushtarake kineze synojnë të dërgojnë mesazhe politike dhe nuk përbëjnë kërcënim të menjëhershëm për një pushtim. Tregu i aksioneve në Taipei madje shënoi një rritje të lehtë, dhe sipas Bankës Qendrore të Tajvanit, nuk pati rrjedhje të mëdha kapitali. Për shumicën e tajvanezëve, jeta vazhdon normalisht.
Demonstimi i forcës dhe frikësimi i tajvanezëve
Eksperti ushtarak tajvanez Lin Ying-yu nga Universiteti Tamkang nuk beson se kërcënimet e Pekinit do të jenë aq të mëdha sa ato të vitit 2022. Në atë kohë, Ushtria Çlirimtare Popullore zhvilloi manovra për nëntë ditë rresht pas vizitës së kryetares së Dhomës së Përfaqësuesve të SHBA-së, Nancy Pelosi, duke simuluar një bllokadë të Tajvanit. Madje, disa raketa u hodhën mbi Tajvan, me disa që ranë në ujërat e pretenduara nga Japonia.
Qëllimi i operacionit “Joint Sword-2024A” është të tregojë fuqinë e Kinës dhe të krijojë frikë tek populli tajvanez, tha Lin në një intervistë telefonike. “Por ata nuk duan të shqetësojnë vende të tjera, si Japoninë.”
E ardhmja e paqartë: A do të ketë faza të tjera të manovrave?
Në veçanti, Pekini ka parasysh zgjedhjet presidenciale në SHBA në nëntor. Qeveria kineze nuk dëshiron t’i japë presidentit aktual Joe Biden apo rivalit të tij Donald Trump më shumë argumente për të rritur mbështetjen për Tajvanin. Një tregues i kësaj është fakti që Kina nuk ka shpallur zona të ndaluara për transportin civil detar.
Për Ushtrinë Çlirimtare Popullore, këto stërvitje gjithashtu mund të shërbejnë si një mundësi për të përmirësuar koordinimin e brendshëm. Presidenti Xi Jinping ka kryer ndryshime të mëdha në komandën ushtarake në muajt e fundit, duke shkarkuar gjeneralë të rëndësishëm dhe duke zëvendësuar ministrin e mbrojtjes. Ende nuk dihet fati i ish-ministrit të Mbrojtjes, Li Shangfu.
Gjithashtu, mbetet e paqartë nëse Pekini do të kufizohet vetëm në këto dy ditë stërvitje, apo nëse pas operacionit “Joint Sword-2024A” do të pasojnë faza të tjera si “B”, “C” apo edhe “D”.
