Shkëlqesia juaj, z. President,
Ne e ndoqëm raportin e bisedës suaj me presidentin e Ukrainës, Volodymyr Zelensky, me frikë dhe largësi. Ne e shohim fyese që ju prisni që Ukraina të tregojë respekt dhe mirënjohje për ndihmën materiale të dhënë nga Shtetet e Bashkuara në luftën e saj kundër Rusisë. Mirënjohja u detyrohet ushtarëve heroikë ukrainas që derdhën gjakun në mbrojtje të vlerave të botës së lirë. Ata kanë më shumë se 11 vjet që vdesin në vijën e parë të frontit në emër të këtyre vlerave dhe pavarësisë së atdheut të tyre, i cili u sulmua nga rusia e Putinit.
Nuk e kuptojmë se si lideri i një vendi që simbolizon botën e lirë nuk mund ta njohë këtë.
Alarmin tonë e ngriti edhe atmosfera në Zyrën Ovale gjatë kësaj bisede, e cila na kujtoi përgjimet që duruam në duart e Shërbimeve të Sigurimit dhe debatet në gjykatat komuniste. Prokurorët dhe gjykatësit, që veprojnë në emër të policisë politike komuniste të gjithëpushtetshme, do të na shpjegonin se ata i mbajtën të gjitha pushtetet ndërsa ne nuk mbanim asnjë. Ata kërkuan që ne të ndalonim aktivitetet tona, duke argumentuar se mijëra njerëz të pafajshëm vuajtën për shkakun tonë. Ata na zhveshën nga liritë dhe të drejtat civile sepse refuzuam të bashkëpunonim me qeverinë ose të shprehnim mirënjohje për shtypjen tonë. Jemi të tronditur që presidenti Volodymyr Zelensky u trajtua në të njëjtën mënyrë.
Historia e shekullit të 20-të tregon se sa herë që Shtetet e Bashkuara kërkonin të distancoheshin nga vlerat demokratike dhe aleatët e tyre evropianë, ajo përfundimisht u bë një kërcënim për veten. Presidenti Woodrow Wilson e kuptoi këtë kur vendosi në vitin 1917 që Shtetet e Bashkuara duhet t’i bashkohen Luftës së Parë Botërore. Presidenti Franklin Delano Roosevelt e kuptoi këtë kur, pas sulmit në Pearl Harbor në dhjetor 1941, ai zgjidhi se lufta për të mbrojtur Amerikën duhet të luftohet jo vetëm në Paqësor por edhe në Evropë, në aleancë me kombet e sulmuara nga Rajhu i Tretë.
Kujtojmë se pa presidentin Ronald Reagan dhe angazhimin financiar të Amerikës, rrëzimi i perandorisë sovjetike nuk do të ishte i mundur. Presidenti Reagan njohu se miliona njerëz të robëruar vuajtën në Rusinë sovjetike dhe vendet që ajo kishte nënshtruar, përfshirë mijëra të burgosur politikë që paguan për mbrojtjen e tyre të vlerave demokratike me lirinë e tyre. Madhështia e tij qëndronte, ndër të tjera, në vendimin e tij të palëkundur për ta quajtur BRSS një “Perandori të së keqes” dhe për ta luftuar atë vendosmërisht. Ne fituam, dhe sot, statuja e Presidentit Ronald Reagan qëndron në Varshavë, përballë ambasadës amerikane.
Z. President, ndihma materiale – ushtarake dhe financiare – nuk mund të barazohet kurrë me gjakun e derdhur në emër të pavarësisë së Ukrainës dhe lirisë së Evropës dhe gjithë botës së lirë. Jeta e njeriut është e paçmuar; vlera e saj nuk mund të matet me para. Mirënjohja u takon atyre që sakrifikojnë gjakun dhe lirinë e tyre. Kjo është e vetevidentuar për ne, njerëzit e Solidaritetit, ish të burgosurit politikë të regjimit komunist nën rusinë sovjetike.
Ne u bëjmë thirrje Shteteve të Bashkuara të mbajnë garancitë e bëra krahas Britanisë së Madhe në Memorandumin e Budapestit të vitit 1994, i cili vendosi një detyrim të drejtpërdrejtë për të mbrojtur integritetin territorial të Ukrainës në këmbim të heqjes dorë nga armët bërthamore. Këto garanci janë të pakushtëzuara – nuk bëhet fjalë për trajtimin e një ndihme të tillë si një transaksion ekonomik.
Nënshkruar,
Lech Wa łęsa, ish i burgosur politik, president i Polonisë.