UDHËTIME POETIKE E SHPIRTËRORE
Nga profesori i nderuar Xhemajl Kolgeci
Vëllimi poetik “Nëpër dallgët e trazuara të jetës“ i poetit të ndjeshëm Xhevat Kabashi është një pasqyrë e shpirtit njerëzor, ku gërshetohen dhimbja dhe dashuria, kujtimet dhe nostalgjia, shpresa dhe humbja. Ky libër është një himn i veçantë për gjyshet, nënat, motrat, për fëmijët, për mësuesit e nxënësit, për shokët e miqtë, por mbi të gjitha një elegji prekëse për të birin e poetit, Shkëlzenin.
Libri fillon me poezinë Gjyshet tona, ku autori i kujton ato si mburojë dhe strehë për fëmijët. Ato ishin pararojë ndaj qortimeve të prindërve; tjerrnin lesh, thurnin veshmbathje, përkundnin djepat dhe u këndonin ninulla nga zemra pasardhësve të tyre.
Të dhemb shpirti kur i sheh
Gjyshet tona çfarë kanë hequr,
Varfëria ishte e skajshme
Duhej sjellë dhe dru prej bjeshke.
Është një homazh për gjyshet shqiptare, të cilat përmes sakrificës e durimit ruajtën jetën dhe shpirtin e familjes.
Autori shfaq respekt dhe mall, duke nënvizuar varfërinë e kohës dhe fuqinë e tyre morale.
Më pas, autori i kushton vargje nënave që humbën djemtë në luftë, që mbetën vetëm ose që jetojnë me mallin e përhershëm të fëmijëve të larguar. Në poezinë Jemi t’vjetër kemi mall lexojmë:
Pa fund të keni gëzime
Urojnë prindërit djalin e tyre,
E kanë larg diku n’kurbet
Nuk u kthye për shumë vjet.
Kjo poezi është një pasqyrë e dhimbjes së mërgimit. Dashuria e prindërve për djalin kthehet në lutje dhe bekim, ndërsa pritja e pafund shndërrohet në plagë të shpirtit.
Një vend të rëndësishëm në këtë vëllim zënë poezitë kushtuar të varfërve, jetimëve dhe njerëzve të braktisur. Në poezinë Lypsari autori shkruan:
Lypsari qiellin mbulojë e ka
E shtrojë kalldrëmin e ka pra,
Zemra të dridhet kur i sheh
Zot i madh, kështu pse i le.
Këto vargje janë një tablo e hidhur e skamjes dhe padrejtësisë. Poeti e ndien dhimbjen e tyre si plagë të vetën, duke ngritur një pyetje të fuqishme ndaj fatit dhe Zotit.
Xhevat Kabashi u këndon me pasion edhe fëmijëve. Në poezinë Kush ka fëmijë, botën ka ai përçon një mesazh të ngrohtë:
Thoshte gjyshja, ndjesë pastë,
Zoti pa fëmijë kënd mos e lashtë,
Fëmijët janë vërtet gjallëri,
Janë jetë e gëzim në shtëpi.
Këto vargje janë një himn për jetën dhe vazhdimësinë. Fëmijët paraqiten si dritë, si pasuri e vërtetë dhe si gëzimi më i madh për prindër e gjyshër.
Poeti shkruan edhe për nxënësit, si mësues i përkushtuar që ishte. Ai sjell figurën e nxënësve dembelë (përtacë), por edhe të atyre me arritje të jashtëzakonshme. Në poezinë kushtuar Fitores, e cila doktoroi në psikologji, shfaqet krenaria për suksesin:
Fitore e quajnë me emër
Dr. shkence u bë kjo femër,
Është e veçantë, vërtet,
Është kjo krenaria vet.
Kjo poezi është një himn për dijen dhe vullnetin. Ajo mishëron arritjen e të rinjve shqiptarë që kapërcejnë vështirësitë dhe bëhen shembull frymëzimi për të tjerët.
Xhevat Kabashi nuk e harron as Dajën e tij, mbështetjen dhe kujtimet e tij:
Ti që moti na udhëzove
Kurrë s’u lodhe, nuk pushove,
Dajë i miri, lum për ty,
Borxhin ty si me ta kthy.
Poezia është një mirënjohje e sinqertë për përkujdesjen dhe këshillat e Dajës. Ajo pasqyron dashurinë familjare dhe kujtimet që mbeten të gjalla përgjithmonë.
Një pjesë tejet e dhimbshme e librit është ajo kushtuar djalit të tij, Shkëlzenit, i cili humbi jetën tragjikisht në lulëzim të rinisë, ndërsa studionte mjekësinë.
Eh, sa thellë të kam në zemër,
Ti që mban të bukurin emër,
Emër bjeshke ti, o re ke,
Që shkon lart e del mbi re.
Shkëlzen, djali që kur ike,
Tek ne t’gjitha shpresat i fike,
Shumë na doje dhe të donim,
Na bën dhembja, të lëngonim.
Poezitë për Shkëlzenin janë elegji të ndjera, ku autori shpalos një brengë e dhimbje prindërore të pamatë. Malli, dashuria dhe humbja e birit përjetësohen në vargje që prekin thellë lexuesin. Ky cikël poezish është kulmi emocional i vëllimit.
Vëllimi poetik Nëpër dallgët e trazuara të jetës është një udhëtim shpirtëror nëpër kujtime, dhimbje dhe dashuri. Poezitë janë të thjeshta, të drejtpërdrejta dhe të ngarkuara me emocion. Autori ndërthur kujtimet e fëmijërisë, sakrificën e gjysheve dhe nënave, plagën e mërgimit, mirënjohjen për mësuesit, krenarinë për nxënësit e suksesshëm dhe mallin për shokët e miqtë.
Kulmi i vëllimit është dhimbja për humbjen e të birit, Shkëlzenit, ku poeti arrin të shpalosë një intensitet emocional të rrallë. Poezia e Xhevat Kabashit ka rrënjë popullore dhe një gjuhë të thjeshtë, por përçon mesazhe universale që prekin çdo lexues.
Ky libër është më shumë se një përmbledhje poezish – është një testament shpirtëror i një njeriu që e deshi jetën, njerëzit dhe të afërmit, por që e përjetoi edhe dhimbjen më të madhe të mundshme.
